Πρώτη δημοσίευση
Σήμερα είναι Καθαρά Δευτέρα! Αρχή της Σαρακοστής.
Στον Τύρναβο γιορτάζουν το πατροπαράδοτο Μπουρανί! Το μπουρανί είναι νηστήσιμο παρασκεύασμα με λάχανικά της εποχής και λίγο αλεύρι για το χύλωμα.
Δεν έφαγα ποτέ, και δεν ξέρω αν είναι νόστιμο! Ξέρω , όμως, πως αυτά που λέγονται, ακούγονται και γίνονται γύρω από το μπουρανί, είναι νοστιμότατα και πολύ πιπεράτα.
Αν πάτε στον Τύρναβο σήμερα, πρέπει να είστε προετοιμασένοι και να περιμένετε πως θα ακούσετε πολύ τολμηρά σχόλια και θα δεχτείτε προκλητικά πειράγματα.
Σε όλα αυτά τα πειράγματα πρωταγωνιστής είναι ο φαλλός! Φαλλός είναι το ομοίωμα του ανδρικού μορίου (πέους)! Το έθιμο είναι κατάλοιπο της Διονυσιακής Λατρείας. Ο τύρναβος , ως γνωστό, έχει πολλά αμπέλια και παράγει κρασί και τσίπουρο (ούζο)! Προστάτης των αμπελουργών στην αρχαιότητα ήταν ο Βάκχος , δηλαδή ο Διόνυσος! Σήμερα είναι ο Άγιος Τρύφωνας, ...αλλά δεν του μοιάζει καθόλου του Διόνυσου!! Μπουνταλάς Άγιος! ...ενώ ο Διόνυσος, ...σκέτη τρέλα!
Ναι, είναι η Διονυσιακή τρέλα σε αντίθεση προς την Απολλώνια φρόνηση.
Η Διονυσιακή τρέλα επιτυγχάνεται με τη μέθη και εκφράζει τον έρωτα, τη ζωή, την αναγέννηση της φύσης και την αισιοδοξία για καλή σοδειά! Το ερωτικό στοιχείο κυριαρχεί παντού κι ελεύθερα αφήνεται να ξεχειλίσει μέσα από φράσεις , κινήσεις , ήχους και δρώμενα.
Ο Διόνυσος στην αρχαιότητα ήταν ο θεός που κατασπαράχτηκε (πέθανε) από τις Μαινάδες και με τη βοήθεια του Δία ξαναγεννήθηκε (αναστήθηκε). Μαζί με το μύθο της Περσεφόνης, που αυτή την εποχή (εαρινή ισημερία) ετοιμάζεται να έρθει στον πάνω κόσμο, συμβολίζουν το ερχομό της Άνοιξης και το ξαναγέννημα της φύσης.
Ήρθε , όμως, -δυστυχώς για τον Ελληνισμό - ο χριστιανισμός και όσα δεν μπόρεσε να εξαφανίσει τα ...μετασχημάτισε και τα οικειοποιήθηκε!
Έτσι οι Διονυσιακές γιορτές έγιναν απόκριες κι η επιστροφή της Περσεφόνης έγινε ανάσταση και Πάσχα!
Το καρναβάλι λένε οι χριστιανοί σημαίνει : αποχή από το κρέας, δηλαδή αποκριές, δηλ. νηστεία! Ετυμολογείται λένε από το: carne + levare = κρέατος απομάκρυνση.
Αυτή η ερμηνεία , όμως, είναι πολύ όψιμη και υιοθετήθηκε όταν πλέον η εκκλησία κατάλαβε πως ήταν μάταιο να πολεμά αυτό το έθιμο του καρναβαλιού.
Σε παλιότερες εποχές που η εκκλησία είχε μεγαλύτερη εξουσία και επιρροή πάνω στις λαϊκές μάζες και ευελπιστούσε πως μπορεί να καταργήσει το έθιμο, έλεγε πως καρναβάλι σημαίνει: πλοίο κάρρο, καράβι στη στεριά, δηλαδή κάτι το ανάποδο, αφύσικο, ανορθόδοξο και τερατώδες, άρα απορριπτέο από τις χρηστές συνήθειες των χριστιανών.
Το ετυμολογούσαν δε ως εξής: carrus+ navalis = πλοίο με ρόδες, που χρησιμοποιούνταν στις πομπές των αρχαιοελληνικών Διονυσίων καθώς και των Σατουρναλίων και Λουπερκαλίων των Ρωμαίων, κάτι σαν το σημερινό άρμα που βλέπουμε στις αποκριάτικες γιορτές στην Πάτρα κι αλλού!
Αυτή την εκδοχή την άκουσα από επίσημο κατηχητή στη δεκαετία το 1950, όταν ήμουν ακόμα μαθητής στο Δημοτικό. Ναι, τότε το μετεμφυλιοπολεμικό κλίμα, το αστυνομικό κράτος, η εθνικοφροσύνη που έτρεχε άφθονη από τα μπατζάκια μας και η ενισχυμένη εξουσία κι επιρροή της εκκλησίας έκαμαν πολλούς να πιστέψουν πως μπορούσαν να σβήσουν τα πανάρχαια έθιμα. Αυτός νομίζω πως ήταν ο λόγος που εκείνη την εποχή είχε απαγορευτρεί δια νόμου η χρήση της μάσκας και η μεταμφίεση σε ιερέα!
Αργότερα, όμως, βλέποντας πως δεν είναι δυνατόν να σβήσει το έθιμο, που άντεξε σε τόσες και τόσες επιρροές και απαγορεύσεις, διώξεις και αφορισμούς, θέλησαν να το εκπορθήσουν ¨εκ τών έσω¨! ...έτσι είπαν πως καρναβάλι σημαίνει αποχή από το κρέας! Άρα ...είναι δικό μας! Είναι χριστιανικό! Χριστιανικό, όμως, δεν σημαίνει ντύνομαι μασκαράς, διασκεδάζω, πίνω και μεθώ, ...αλλά προετοιμάζομαι για τη νηστεία!
Στον Τύρναβο , όμως, αυτά δεν τα καταλαβαίνουν! Ούτε πουθενά αλλού! Του δίνουν και καταλαβαίνει! Γλεντούν και χαίρονται τη ζωή και τον έρωτα όπως κι οι αρχαίοι Διονυσιαστές!